درباره ما
معرفی
در سال‌های اخیر با دگردیسی دیجیتالی و ایجاد رسانه‌های نوین با قابلیت‌های منحصربه‌فرد، نیازهای اطلاعاتی و انتظارات کاربران از نظام‌های اطلاعاتی تغییر یافته و توسعه ابزارها و استانداردهای نوین حوزه سازماندهی دانش و به پیروی از آنها برقراری پیوند بین منابع اطلاعاتی گوناگون و بازنمود تمامی منابع مرتبط در کنار یکدیگر در قالب یک پروفایل فراداده‌ای ضروری شده است. در این خصوص، شبکه‌های کشف دانش با رویکرد بافت-مدار به نیازهای اطلاعاتی مراکز اطلاعاتی و جامعه کاربران پاسخ داده و با بهره‌گیری از رویکردها و ابزارهای نوین به دسترس‌پذیری اشیای محتوایی و نیز پشتیبانی از کارکردهای بومی شبکه‌های اطلاعاتی می‌پردازند. این نظام‌ها در راستای بازنمود اشیاء و پدیده‌های جهان واقعی و الگوهای رابطه‌ای بین اشیای مرتبط توسعه یافته‌اند؛ به‌گونه‌ای که امکان کشف و بازنمود دانش را فراهم می‌نمایند.
یکی از نظام‌های کشف-محور که با هدف شبکه‌سازی و کشف روابط بین تمامی موجودیت‌های داده‌ای مرتبط با اهل‌بیت(ع) و معارف شیعه شکل‌گرفته، شبکه بین‌المللی معارف اهل‌بیت(ع) است. این شبکه پروژه‌ای نوین مبتنی بر نظام‌های کشف-محور است که براساس مدل‌های داده‌ای وب معنایی چارچوب کتابشناختی(1) و فرانمای تولید داده‌های ساختارمند(2) توسعه یافته است. نیز، بهره‌مندی از الگوهای مفهومی بافت میراث فرهنگی، تدوین پروفایل‌های فراداده‌ای بومی‌سازی شده متناسب با ویژگی‌های بومی بافت هدف یعنی معارف اهل بیت(ع) از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این شبکه قلمداد می‌گردند. در این شبکه قابلیت ثبت و بازنمود انواع موجودیت‌های داده‌ای مرتبط با معارف اهل بیت(ع) مدنظر قرار گرفته و توصیفی ساختارمند از این موجودیت‌ها ارائه می‌گردد. ساختارمندسازی تمامی انواع موجودیت‌های داده‌های مبتنی بر رویکرد شیءگرا استانداردهای فراداده‌ای غنی‌شده بیب‌فِریم و اسکیما دات ارگ در قالب پروفایل‌های فراداده‌ای میسر شده است.
از سوی دیگر، بهره‌گیری از سیستم مدیریت پایگاه داده مانگو دی بی(3) با قابلیت توسعه براساس رویکرد شیءگرا، استفاده از موتورکاوش الستیک سرچ(4) با پشتیبانی از جستجوی پیشرفته و فازی، امکان شخصی‌سازی خدمات برای هر یک از کاربران، مدیریت بهینه فراداده‌ها، پشتیبانی از نظام‌های پیشنهاددهنده براساس نیازهای اطلاعاتی و علایق کاربران و نیز معماری متناسب با بافت بومی شبکه از دیگر ویژگی‌های شبکه مذکور به شمار می‌آیند که با بهره‌گیری از ابزارهای هوشمند در قالب ماژول‌ها در شبکه پیاده‌سازی شده‌اند. این ویژگی‌ها موجب کشف بهتر الگوهای رابطه‌ای بین موجودیت‌های داده‌ای و کشف و بازنمود دانش در شبکه بین‌المللی معارف اهل بیت(ع) شده و آن را به یک نظام کشف-محور و هوشمند تبدیل نموده است.
ویژگی‌ها
از ویژگی‌های کلیدی و منحصربه فرد شبکه بین‌المللی معارف اهل‌بیت(ع) می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1.شبکه‌سازی معارف اهل‌بیت(ع) به زبان‌های گوناگون در بستر فضای مجازی؛
2. قابلیت‌های پیشرفته جستجو و بازیابی اطلاعات همانند پشتیبانی از جستجوی معنایی و فازی؛
3. دسترسی کاربران به خدمات با قابلیت شخصی‌سازی و ایجاد پروفایل شخصی؛
4. نمایش مصور داده‌ها به صورت گراف دانش؛ گراف‌های دانش، داده‌ها را به شکل گرافیکی سازماندهی نموده و روابط بین آنها را نمایش می‌دهد؛
5. امکان مدیریت تمامی انواع محتوای تولید به زبان‌های مختلف؛
6. میانکنشپذیری با دیگر سیستم‌های کشف-محور در قالب پروتکل‌ها، استانداردهای میانکنشپذیری و دریافت اِی‌پی‌آی از آنها؛
7. بهره‌گیری از رابط کاربری مناسب برای تسهیل و تسریع فرایند جستجو و بازیابی کارآمد و نیز ارائه یک تجربه کاربری مناسب.
و ....
استانداردها
استانداردهایی که در شبکه بین‌المللی معارف اهل‌بیت(ع) استفاده می‌شوند، در پنج دسته کلی قرار می‌گیرند که به ترتیب الگوهای مفهومی، استانداردهای فراداده‌ای، استانداردهای محتوایی، استانداردهای قالب‌بندی و استانداردهای میانکنشپذیری نام دارند.
1.الگوهای مفهومی: الگوی مفهومی مرجع کتابخانه‌ای(ال آر ام)، الگوی مفهومی مرجع سیداک(سیداک سی آر ام)(5)؛ الگوی مفهومی پیشنه‌ها در بافت(ریک)(6)؛
2.استانداردهای فراداده‌ای: فرانمای تولید داده‌های ساختارمند(اسکیما دات اورگ)؛ استاندارد فراداده‌ای چارچوب کتابشناختی(بیب فریم)(7)؛ طرح فراداده‌ای توصیف مستند(مدز)(8)؛ تبادل آنلاین اطلاعات (اونیکس)(9)
3. استانداردهای محتوایی: استاندارد توصیف و دسترسی به منبع(آردی ای)(10)؛
4. استانداردهای قالب‌بندی: چارچوب توصیف منبع(آردی اف) (11)؛ نشانه‌گذاری شیء در جاوا اسکریپت برای داده‌های پیوندی(جیسون ال دی)(12)
5.استانداردهای میانکنشپذیری: زد 39/50(13)؛ پروتکل ابتکار آرشیوهای باز برای محصول فراداده‌ای(14).
پروژه‌های در دست اجرا
1.کتابخانه دیجیتالی اهل‌بیت(ع): با توجه به رویکرد جامع شبکه، در گردآوری تمام منابع حوزه اهل‌بیت(ع) به زبان‌های گوناگون لزوم ثبت و توصیف همه این منابع در یک بستر مناسب و ایجاد کتابخانه دیجیتالی در چشم‌انداز آتی شبکه قرار دارد. بدین منظور، شبکه همواره در راستای رصد تغییرات منابع حوزه اهل‌بیت(ع) و گردآوری، ثبت و توصیف آنها و برقراری روابط بین همه این منابع و ایجاد شبکه برای بازنمود بهتر موجودیت‌های داده‌ای منابع شیعی و اهل‌بیت(ع) حرکت خواهد نمود. همچنین با عنایت به اینکه هدف شبکه بین‌المللی معارف اهل‌بیت(ع)، توصیف همه موجودیت‌های داده‌ای و کشف دانش در خصوص اهل‌بیت(ع) با شناسایی روابط بین موجودیت‌های داده‌ای و ایجاد پیوند بین آنها است، روابط بین موجودیت‌های داده‌ای شناسایی خواهد شد.
2.درختواره ویکی‌های اسلامی: بدون شک ایجاد یک شبکه دسترسی یکپارچه به ویکی‌های حوزه علوم اسلامی، موجب اشتراک‌گذاری دانش و داده‌های اسلامی، ترویج ارزش‌های اسلام و تبادل نظر بین اعضای جامعه اسلامی می‌گردد. این شبکه باعث افزایش مشاهده‌پذیری و دسترسی یکپارچه کاربران به مقالات ویکی در حوزه اهل‌بیت(ع) خواهد شد.
3. درختواره وب‌سایت‌های شیعی: نظر به این که در حوزه معارف قرآن و مکتب اهل‌بیت(ع) حجم زیادی از اطلاعات و معارف در قالب وب‌سایت‌ها و پایگاه‌های مختلف به صورت پراکنده در شبکه جهانی وب وجود دارد، با توجه به اهمیت دسترسی به اطلاعات در حوزه معارف اهل‌بیت(ع)، درختواره موضوعی وب‌سایت‌های شیعی با هدف ایجاد فهرست موضوعی چندزبانه جامع در راستای معرفی مکتب اهل‌بیت(ع) به جهانیان و نیز راهنمایی پیروان اهل‌بیت(ع) جهت دسترسی آسان‌تر به منابع در شبکه جهانی وب طراحی گردیده است. این راهنمای موضوعی از یک ساختار درختواره‌ای استفاده می‌نماید که در آن، هر یک از موضوعات اصلی به منظور افزایش دسترس‌پذیری به موضوعات فرعی تقسیم شده است.
4.درختواره منابع کودکان و نوجوانان: وجود منابع داده‌ای متناسب با رده سنی کودکان و نوجوانان و شناساندن معارف اهل‌بیت(ع) به کودکان و نوجوان از اهمیت بسزایی برخوردار است. بدین منظور یکی از چشم‌اندازهایی که در شبکه بین‌المللی معارف اهل‌بیت(ع) مدنظر است، تهیه بازنمودهای گرافیکی از موجودیت‌های داده‌ای متناسب با کودکان و نوجوانان است.
5.شبکه پایگاه‌های پرسش و پاسخ به شبهات دینی در قالب درختواره: یکی دیگر از چشم‌اندازهای شبکه بین‌المللی معارف اهل‌بیت(ع)، شبکه‌سازی جامع در خصوص پرسش و پاسخ به شبهات دینی است. که بر این اساس، توصیفی ساختارمند از پرسش‌ها و پاسخ‌ها و امکان جستجو، پالایش، دسته‌بندی آنها فراهم می‌گردد.
6.پایگاه موضوعی اسلام را بی واسطه بشناسید: قرآن و سنت پیامبر اسلام(ص) و ائمه(ع)، اصلی‌ترین منبع برای شناخت باورها و اعمال دینی اسلام هستند و بنابراین برای شناخت بهتر اسلام، لزوم مراجعه به این منابع ضرورت دارد. از طرف دیگر، با توجه به پراکندگی منابع و فقدان پایگاه جامع برای دسترسی به منابع اصیل اسلامی، «پایگاه موضوعی اسلام را بی واسطه بشناسید»، با هدف معرفی اسلام به غیر مسلمانان و پیروان دیگر مذاهب اسلامی و نیز راهنمایی پیروان اهل‌بیت(ع) جهت دسترسی آسان‌تر به منابع طراحی گردیده است. در این مجموعه موضوعی، گزیده‌ای از مهم‌ترین منابع و داده‌های اسلامی برای کمک به شناخت بهتر اسلام به زبان‌های گوناگون در دسترس کاربران قرار گرفته است.
7.شبکه یکپارچه دسترسی به تمام آثار، پایگاه‌ها و پروژه‌های مجمع: در مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) سامانه‌ها و پایگاه‌های گوناگونی وجود دارند که هدف شبکه بین‌المللی معارف اهل‌بیت(ع) توصیف منسجم و یکپارچه از همه این پایگاه‌ها است. بدین منظور همه موجودیت‌های داده‌ای که در پایگاه‌ها و سامانه‌های مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) بازنمود شده‌اند، در شبکه بین‌المللی معارف اهل‌بیت(ع) نیز ثبت و توصیف شده و ادغام برقراری پیوند بین همه موجودیت‌های داده‌ای آن پایگاه‌ها مورد توجه قرار گرفته است. از جمله این پایگاه‌ها می‌توان به مواردی مانند ویکی‌شیعه، شیعه‌دیتا، سایت مفتاح، پرتال رهنما، پروفایل علمای شاخص شیعه در گوگل اسکالر و ...اشاره نمود.
8.تهیه مجموعه‌های دیجیتالی مناسبتی و موضوعی: یکی از اهداف اصلی شبکه بین‌المللی معارف اهل‌بیت(ع)، تسهیل و تسریع دسترسی به موضوعات علوم اسلامی است. بدین منظور ایجاد مجموعه‌های دیجیتالی موضوعی در شبکه در دستور کار قرار دارد. بدین منظور با رصد مداوم نیازهای اطلاعاتی کاربران شبکه، موضوعات اصلی برای ایجاد مجموعه‌های دیجیتالی موضوعی شناسایی خواهند شد. در این راستا، تهیه مجموعه‌های مناسبتی و موضوعی در دست انجام است.
9.پروژه‌های کتابخانه تخصصی وضعیت‌پژوهی و مرکز اسناد: از دیگر پروژه‌های در دست انجام در این شبکه، ایجاد کتابخانه تخصصی وضعیت‌پژوهی شیعیان و همچنین مرکز اسناد مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) است. بر این اساس، تمام فرایندهای کتابخانه تخصصی از جمله سازماندهی اطلاعات و دانش، مدیریت اشیای محتوایی، فراهم آوری اطلاعات و تحویل مدرک، بازیابی و نمایش اطلاعات، مدیریت گردش و امانت منابع و ... در بستر نرم‌افزار شبکه معارف اهل‌بیت(ع) صورت می‌پذیرد.
10.مخزن مستندات جامع مرتبط با داده‌های حوزه اهل‌بیت(ع) به 10 زبان بین‌المللی: در نرم‌افزار کشف و بازنمود دانش که بستر پیاده‌سازی و راه‌اندازی شبکه بین‌المللی معارف اهل‌بیت(ع) است، ماژول مستندات به صورت مستقل طراحی شده است، با توجه به قابلیت‌های این شبکه، مستندات این شبکه به زبان‌های گوناگون از پایگاه‌های ملی و بین‌المللی از جمله بانک مستندات کتابخانه ملی، فهرست مستند مجازی بین‌المللی(ویاف)، شناسگر استاندارد بین‌المللی نام(ای‌اس‌ان‌ای) و دیگر بسترهای بین‌المللی از جمله ویکی‌پدیا و ... ترجمه داده‌های مورد نیاز برای ثبت در ماژول به زبان‌های گوناگون گردآوری می‌گردد و تشکیل مخزن مستندات این شبکه در 10 زبان در دستور کار قرار دارد.
(1) BIBFRAME
(2) schema.org
(3) MongoDB
(4) Elasticsearch
(5) (CIDOC Conceptual Reference Model (CIDOC CRM))
(6) (Records in Context (RiC))
(7) BIBFRAME
(8) (Metadata Authority Description Schema (MADS))
(9) (Online Information Exchange (ONIX))
(10) Resource Description and Access (RDA))
(11) (Resource Description Framework (RDF))
(12) (JavaScript Object Notation for Linked Data (JSON-LD)
(13) z39.50
(14) (Open Archives Initiative Protocol for Metadata Harvesting (OAI-PMH
همکاران